Dag Rawijs,

Het zomerseizoen is al even achter de rug en met de herfst hebben ook de pompoenen hun intrede gedaan. Dankzij de boeren en de helpende handen van de Rawijzers liggen ze sinds een paar weken in de serre om af te rijpen. Gezien in de laatste nieuwsbrief ook het startsein gegeven werd om de pompoenen naar keukens, kelders, garages en tuintafels te transporteren is het nu tijd voor een pompoenverhaal…

Pompoenen behoren samen met komkommers, augurken, meloenen, courgettes, pattisons en kalebassen tot de familie van de Cucurbitaceae. Courgettes, komkommers, augurken en patissons worden in onrijpe toestand geoogst en zijn dus overwegen een zomergroente. Pompoenen worden rijp, en bijgevolg einde zomer- begin herfst, geoogst.

Pompoenen zijn, evenals tomaten, aardappelen, maïs en tal van andere culinaire gewassen, afkomstig uit de Nieuwe Wereld. Er zijn aanwijzingen dat de teelt van pompoenen in Mexico en de Zuidelijke delen van de Verenigde Staten teruggaat tot minstens 7500 jaar voor onze tijdsrekening. Hiermee behoren ze tot de oudst geteelde vruchtgewassen ter wereld. De eerste pompoenen leken nog maar weinig op de dikke, grote, feloranje zoete vruchten die wij nu kennen. Ze waren in tegenstelling tot nu klein en hard en hadden een bittere smaak. De dikke harde schil droeg bij aan de successtory van de pompoen. Hierdoor verwierven ze een lange bewaartijd en konden ze aangesproken worden in de seizoenen of periodes waarin minder voedsel voorhanden was. In de loop van de geschiedenis werden pompoenen veredeld en ontstonden de diverse soorten en variëteiten zoals we die we nu kennen.

In onze streken werden pompoenen pas bekend na de ontdekking van de Nieuwe Wereld. De oudste aanwijzing voor de aanwezigheid van vruchtgewassen uit deze familie in West-Europa vinden we terug in het getijdenboek van Anne de Bretagne (1477 – 1514) en dateert van rond 1505-1508.

                         *Anne de Bretagne - Les Grandes Heures (1505-1508) - oudste afbeeldingen                                                  van pompoenen in West-Europa*

De Mechelse geneesheer en botanicus Rembert Dodoens (1517 – 1585) vermeldt zowel ronde, brede, platte als langwerpige pompoenvariëteiten in zijn Cruydeboeck (1544). Hij noemde ze ‘pepoenen’.  Als arts en botanicus gaat zijn aandacht vooral uit de beschrijving en de geneeskrachtige waarde van de plant. Maar hij vermeldt ook een aantal culinaire aspecten. Zo schrijft hij dat ‘pepoenen’ meestal niet rauw gegeten worden : ‘ Die vruchten van Pepoenen ende worden niet veel rouw ghegheten  maer meest in vleesch sop oft suete melck gesoden ende alzoo bereyt sijn sy beeter ende min hinderlick dan die Concomeren ende oock goet ghebruyckt den ghenen die eenighe hitte in die maghe hebben.’

                          *Rembert Dodoens, Cruydeboeck (1544) – Pompoenen*

De uit Gent afkomstige arts Doctor Carolus Battus beschrijft in ‘Eenen seer excellenten gheexperimenteerden nieuwe cockboek’ (1593) een recept voor ‘sucade’. Voor zover ik weet is sukade de gesuikerde schil van de cedraat of sukadecitroen, een vrucht met een zeer dikke schil uit de citrus familie. Zo niet voor Doctor Carolus Battus. Hij maakt sucade door stukken pompoen te konfijten.

In een Frans kookboek Délices de la Campagne (1654) van Nicolas de Bonnefons staat een recept voor een ‘pain de citroüille’ of Pompoenbrood . De Bonnefons maakte deel uit van het hof van Louis XIV en hield zich bezig met de tuinen. Hierover schreef hij Le Jardinier Francois waarin hij het heeft over de aanleg en onderhoud van de uitgestrekte moestuinen en boomgaarden. In Délices de la Campagne, het laatste deel van het tuinboek gaat over het verwerken en conserveren van de oogst.

In de loop van de daaropvolgende eeuwen raken pompoenen meer en meer ingeburgerd. Momenteel is het aantal recepten schier oneindig. Je kan zowat alles van de pompoen eten : het vruchtvlees, de zaden en de schillen. Alleen het houtige steeltje gooien we weg. En je kan zowat alles bereiden met pompoen. Een hapje vooraf? Pompoen. Soep? Pompoen. Voorgerechtje? Pompoen. Le plat de résistance? Pompoen.  Dessert? Pompoen. Brood? Pompoen. Confituur? Pompoen. Taart? Pompoen. Gelukkig heeft Rawijs veel pompoenen waarmee we aan de slag kunnen!

Wordt vervolgd!

Met veel groeten,